Posted on / by Agresif / in Kistik Fibrozis

Kistik Fibroziste Fizyoterapinin Önemi

Fizyoterapi, kistik fibrozisli hastaların tedavisinin önemli ve diğer tedavi unsuları ile bütünleşmiş bir parçasıdır. Kistik fibrozisli hastaların havayollarında biriken sekresyonlar mukus tabakasını kalınlaştırarak sık akciğer enfeksiyonuna neden olur. Tekrarlayan enfeksiyonlar, akciğer hasarına ve diğer akciğer hastalıklarının ortaya çıkmasına yol açar. Pulmoner rehabilitasyon, hastalığın tedavisinde tamamlayıcıdır ve havayollarının temizlenmesinde, nefes darlığının giderilmesinde ve göğüs ekspansiyonunun artırılmasında önemli role sahiptir.

Kistik fibrozisli hastaların pulmoner rehabilitasyonu postüral drenaj, perküsyon ve vibrasyon gibi kişi bağımlı yöntemleri; otojenik drenaj ve aktif solunum teknikleri döngüsü gibi kontrollü solunum egzersizlerini; pozitif ekspiratuar basınç, hava yolunda osilasyon sağlayan cihazlar ve yüksek frekanslı göğüs duvarı osilatörü gibi solunum yollarının temizlenmesinde yardımcı cihazların kullanımını içerir. Tüm bu yöntemlere bozulmuş postür ve kısalan yardımcı solunum kaslarına yönelik egzersizler de entegre edilmelidir.

 

Kistik Fibroziste Kullanılan Bazı Hava Yolu Temizleme Teknikleri

  • Postüral drenaj ve perküsyon
  • Aktif solunum teknikleri döngüsü
  • Otojenik drenaj
  • Hava yolu temizleme tekniklerine yardımcı cihazlar
  • Egzersiz

Kistik fibrozisli hastalarda kullanılan hava yolu temizleme tekniklerinden hangi yöntemin en uygun olduğu konusu hastaya bağlı olarak değişir. Asemptomatik bebeklerde ve çocuklarda erken dönemden itibaren günlük tedavinin yararları görülmüştür. Erken tedavinin yararları bebeğin tedaviye uyumu, ailenin bebeğin tedavisinde daha güvenli olması ve solunum problemlerinin erken fark edilmesidir.

 

Postüral Drenaj ve Perküsyon
Bu uygulama, göğüs fizyoterapisinin klasik formudur. Postüral drenaj manuel veya mekanik tekniklerle (perküsyon veya vibrasyon), gravite yardımlı pozisyonların kullanılmasını kapsar. Böylece mukusun arkasında hava akışını artırarak sekresyonların santral solunum yollarına taşınması ve atılımı sağlanır.

Postural drenaj 12 farklı pozisyonda uygulanabilir. Genellikle olumlu gelişme elde edebilmek için, her bir postural drenaj pozisyonunda en az 3-5 dakika uygulanmalıdır. Pediatrik hastalarda baş aşağı pozisyon, gastroözafageal reflüyü artırdığından, bronkospazm ve kalp ritminde değişikliklere neden olabildiğinden tercih edilmemelidir.

Kistik fibrozis fizyoterapisinde perküsyon, tüm toraksa ve/veya etkilenen bölgelere uygulanan ritmik vuruşlar içerir. Böylece sekresyon mobilize edilir. Ekspektorasyon için öksürme veya zorlu ekspirasyon eklenir. Ancak perküsyonun kullanımını ispatlayan iyi planlanmış, uzun dönem çalışmalar yetersizdir. Manuel vibrasyon, akciğerin tedavi edilen bölgelerinden sekresyon atıımını sağlar. Perküsyon ile aynı mekanizma ile çalışır.


Aktif solunum Teknikleri Döngüsü
Kistik fibroziste aktif solunum teknikleri döngüsü esnek özelliktedir ve bireye uygun ayarlanabilir. İki yaşından büyük çocuklara yardımlı ve yardımsız uygulanabilir. Bu yaştan sonra derin nefesler oyun şeklinde öğretilmeye başlanmalıdır. Bunlar kağıttan yapılmış rüzgar gülleri veya baloncuk yapma olabilir. Bu solunum egzersizlerinin amacı, aile ve çocuğa inspirasyon ve ekspirasyonu tanıtmak, derin ve yüzeysel nefes arasındaki farkı ayırt etmelerini sağlamaktır. Bu teknik solunum kontrolü, torasik eksansiyon egzersizleri ve zorlu ekspansiyon tekniğini içerir. Solunum kontrolünde omuz ve göğsün üstü rahat bırakılır, solunumla karın ve alt göğüs hareket ettirilerek diyafragmatik solunum yapmak amaçlanır.

Solunum kontrolü, solunum yolu obstrüksiyonu ve yorgunluğun gelişmesini önler. Bu döngü uygulanırken dikkat edilmesi gereken noktalar, omuzlar ve boynun rahatlatılıp kasların hazırlanması, yardımcı kasların çalışmaması ve zorlu ekspirasyonda nefes verirken büzük dudak solunumu yapılmamasıdır.


Otojenik drenaj
Kistik fibroziste fizyoterapi yöntemlerinden biri olan otojenik drenaj ileri derecede kooperasyon ve kendi bedenini algılamayı gerektirdiğinden, her hasta için uygun olmayabilir. Bu teknikte santral solunum yollarında yeterli mukus toplandığında, öksürme veya zorlu ekspirasyon ile atılır. Postüral drenaj ve perküsyonla karşılaştırıldığında otojenik drenaj hastalarda, daha kolay tolere edilmekte ve oksijen satürasyonunda daha az düşme sağlamaktadır.


Hava yolu Temizleme Tekniklerine Yardımcı Cihazlar
PEP tedavisi, Ossilatuar PEP tedavisi, yüksek frekanslı göğüs duvarı ossilasyonu ve burun çaydanlığı gibi sekresyonların atılımını kolaylaştıracak cihazlardan yardım alınabilir. Flutter, ekspirasyon sırasında PEP ile birlikte ossilasyonlar oluşturarak, sekresyon alımını artırmaktadır. Flutter pipoya benzer bir alettir, ağızlık, koni şeklinde plastik hazne ve çelik toptan oluşur. Flutter etkisini ekspirasyon sırasında pozitif basınç, aralıklı hava akışı hızı değişiklikleri ve bronşlarda 0.8 ve 25 cmH2 O’luk basınç oluşturarak gösterir. Bu üç etki sekresyonun santral solunum yoluna hareket etmesine yardımcı olur. Öksürme ve zorlu ekspirasyonları takiben sekresyonlar atılır. Yaratılan bu ossilasyonlar sadece cihazdaki hava akımından değil, aynı zamanda cihazın kullanıldığı açıya bağlıdır. Küçük çocuklar (6-10 yaş arası) flutter’i kullanabilirler fakat en iyi ossilasyonu sağlamak için gerekli flutter pozisyonunu ayarlamakta zorluk yaşayabilirler.


Yüksek Frekanslı Göğüs Duvarı Ossilasyonu (Vest)
Vest, şişebilen bir yelek, hava jeneratörü ve göğüs duvarı ossilatöründen oluşur. Saniyede 20 Hz eksternal göğüs duvarı ossilasyonu yapar. Kalın yapışkan sekresyonların atılımını sağlar.Bazı çalışmalar, yüksek frekanslı göğüs duvarı ossilasyonunun konvansiyonel göğüs fizyoterapisine göre daha fazla mukus temizliği sağladığını ve solunum fonksiyonlarının daha iyi olduğunu göstermiştir. Bununla beraber, Vest sistemi ekspirasyon sonu akciğer hacmini azaltarak hava yolu direncini artırır.


Noninvazif Mekanik Ventilasyon (NIMV)
Üst hava yolundan maske kullanılarak ventilatör desteği sağlanır. NIMV inspiratuar kas kuvveti, oksijen satürasyonu, küçük solunum yolu fonksiyonlarını iyileştirmekte ve nefes darlığı hissini azaltmaktadır. NIMV esnasında ASTD uygulanabilir. Egzersiz sırasında da NIVM’dan

yararlanılabilir. NIMV, hava yolu temizleme teknikleri sırasında nefes darlığı olan ve transplantasyon bekleyen hastalarda tercih edilebilir.


Egzersiz
Fiziksel aktivite iskelet kaslarının hareketi ile ortaya çıkan ve enerji harcanmasında artış yaratan her türlü hareket olup, fiziksel aktivitenin performansı veya kardiyovasküler fonksiyonu artırmak üzere düzenli olarak yapılmasına egzersiz adı verilir. Tek başına fiziksel aktivitenin korunmasının bile Kistik Fibrozis hastalarında birinci saniyedeki zorlu ekspiratuar volüm (FEV1) düzeyinin daha yavaş azalmasını sağladığı gösterilmiştir. Dolayısı ile bu hastalarda etkilenmiş postür ve kısalmış solunum kaslarına yönelik germe egzersizleri hem postürü düzeltmek ve solunum kaslarının çalışmasına yardımcı olmak hem de fiziksel aktiviteyi artırmak açısından faydalıdır. Düzenli bir egzersiz programı, Kistik Fibrozisli hastalarının tedavisine mutlaka tamamlayıcı olarak eklenmelidir.

 

 

 

 

Tags:

Bir cevap yazın

İlişkili Makaleler

Wilson Hastalığında Teşhis ve Tedavi

Wilson Hastalığında Teşhis ve Tedavi

Wilson hastalığı, dünya çapında yaklaşık 30.000 kişiden 1'ini etkileyen, karaciğerde bakır atılımını sağlayan yolağın bozulması neticesinde karaciğer başta olmak üzere...

Wilson Hastalığı ve Yaşam

Wilson Hastalığı ve Yaşam

Wilson hastalığı; beyinde, karaciğerde ve diğer ana organ sistemlerinde ilerleyici bakır birikimi ile karakterize, nadir görülen kalıtsal bir genetik hastalıktır....

Wilson Hastalığında Beslenme

Wilson Hastalığında Beslenme

Wilson hastalığı; bakır metabolizma bozukluğu sonucu, bakırın karaciğer ve beyin başta olmak üzere diğer organlara birikimi ile sonuçlanan ve tedavi...

Sistinozis Hastalığı Nedir?

Sistinozis Nedir, Çeşitleri ve Belirtileri Nelerdir? Sistinozis hastalığı; lizozomların içinde sistin birikimi ile karakterize, başta böbrekler ve gözlerde olmak üzere,...