Kistik Fibroziste Tedavi ve Tedaviye Uyumun Önemi
Kistik fibrozis için kesin bir tedavi olmasa da uygulanan tedavi yöntemleri ile hastalığın semptomları hafifletilebilir, komplikasyonları azaltılabilir ve hastanın yaşam kalitesi artırılabilir. Kistik fibrozisin ilerlemesini yavaşlatmak ve hastanın daha uzun ömürlü olmasını sağlamak adına farklı tedavi yöntemleri uygulanabilir. Kistik fibrozis tedavisinde süreklilik ve hastanın uyumu çok önemlidir. Doktor, aile ve hastanın iş birliği ve tedavide sağlanan süreklilik Kistik fibrozisli bireylerin yaşam kalitesini ve süresini anlamlı bir şekilde artırır.
Günümüzde kistik fibrozis için kesin bir tedavi yoktur. Hastaların semptomlarını kontrol etmeye, komplikasyonları önlemeye ve hastalığın daha kolay atlatılmasına yardımcı olmak için bir dizi tedaviden bahsedebiliriz.
Kistik Fibrozis tedavileri şöyle özetlenebilir;
• Akciğer ve solunum yolları enfeksiyonlarını önlemek ve tedavi etmek için antibiyotik tedavileri
• Akciğerlerdeki mukusu incelten ve öksürmeyle atılmasını kolaylaştıran ilaç tedavileri
• Solunum yollarını rahatlatmak ve iltihabı azaltmak için ilaç kullanımı
• Akciğerlerden mukusun temizlenmesine yardımcı olan özel teknikler ve cihaz uygulamaları
• Kişinin tükettiği besinlerin daha iyi emilmesini sağlayan ilaçlar
• Özel bir diyet uygulamak ve yetersiz beslenmeyi önlemek için besin takviye kullanımı
• Akciğerler büyük ölçüde hasar görürse sonunda akciğer nakli aşaması
Kistik Fibrozis İlaç Tedavisi
Kistik fibrozisli hastalar yaşamları boyunca tedavi için pek çok ilaç kullanmak zorunda kalabilirler. Bu durum can sıkıcı olsa da hastaların bu süreçte ilaçlarını doğru ve düzenli şekilde kullanmaları yaşam kalitelerini artırmak ve hastalığın ilerlemesini yavaşlatmak için çok önemlidir. Kistik fibrozis tedavisinde kullanılan ilaçlar genel olarak şöyledir;
Antibiyotikler : Daha çok akciğer enfeksiyonlarını önlemek ve tedavi etmek için kullanılan ana ilaçlardır. Genellikle tablet şeklinde kullanılsa da inhaler yolla alınan formları da mevcuttur.
Antienflamatuar İlaçlar: Tekrarlayan enfeksiyonlar nedeniyle kistik fibrozis hastalarında solunum yollarında yangı meydana gelebilir ve bu da nefes almanızı zorlaştırabilir. Anti-enflamatuar ilaçlar bu süreçte yardımcı olabilir. Genellikle tablet olarak kullanılan ilaçlardır.
Bronkodilatörler: Bronş ve bronşiyollerin düz kaslarını gevşetmek suretiyle hava yollarının direncini düşüren ilaçlardır.
Mukus İncelticiler: Bu tür ilaçlar kalın, yapışkan mukusu inceltir ve akciğerlerin daha rahat çalışmasını sağlamaya yardımcı olur.
CFTR modülatörleri: Bu ilaçlar çoğu kistik fibrozis hastasını etkileyen kusurlu CFTR proteininin sayısını ve fonksiyonunu artırmaya yardımcı olur. Aynı zamanda akciğer fonksiyonunu iyileştirir ve kilo almaya yardımcı olur.
Kistik Fibroziste Sindirim Sistemi Tedavisi
Kistik fibrozisli pek çok kişi tükettiği besinleri sindirmekte ve ihtiyacı kadar kalori almakta zorlanır. Bu durumda bir diyetisyen yardımı almak çok önemli olabilir. Böylece yağ, kalori ve proteinden zengin bir diyet planlanabilir. Diyetisyen kontrolünde kişinin yaş, tartı ve boyuna göre ihtiyacı olan kalori miktarı hesaplanarak yağ, kalori ve proteinden zengin bir diyet planlanabilir. Diyetin yetmediği durumlarda ise doktor kontrolünde alınan bazı besin takviyelerinden faydalanılabilir.
Sindirim enzimleri: Gün boyu tüketilen besinlerin daha iyi emilmesini sağlarlar.
Vitaminler: Pankreas fonksiyonunda yetersizlik olan kistik fibrozisli hastaların A, D, E ve K vitaminlerini ek olarak almaları gerekir.
Kistik Fibroziste Akciğer Tedavileri
Göğüs fizyoterapisi olarak da adlandırılan hava yolu temizleme teknikleri, mukus tıkanıklığını giderebilir, solunum yollarındaki enfeksiyonu ve iltihabı azaltmaya yardımcı olabilir. Bu teknikler aynı zamanda akciğerlerdeki kalın mukusu gevşeterek öksürmeyi kolaylaştırır. Hava yolu temizleme teknikleri genellikle günde birkaç kez yapılır. Hastanın ihtiyacına göre mukusu gevşetmek ve çıkarmak için farklı yöntemler kombine edilerek kullanılabilir ya da sadece bir teknik önerilebilir. Mukusun gevşemesine yardımcı olmak için bazı nefes teknikleri, öksürme teknikleri ve cihaz destekli teknikler de kullanılabilir. Doktorunuzun önerdiği yöntem ile ilerlemeniz en doğrusudur.
Pulmoner Rehabilitasyon
Kistik fibrozisli hastaların akciğer fonksiyonlarını ve genel refahını artırabilecek uzun süreli bir rehabilitasyon programı önerilebilir. Pulmoner rehabilitasyon genellikle ayakta tedavi bazında yapılır ve şunları içerebilir:
• Durumunuzu iyileştirebilecek fiziksel egzersiz
• Mukusu gevşetmeye ve nefes almayı iyileştirmeye yardımcı olabilecek nefes teknikleri
• Beslenme danışmanlığı
• Hastalık konusunda destek ve eğitim
Pulmoner rehabilitasyon, kistik fibrozisli hastanın zamanla daha da güçlenmesine ve yaşam kalitesinin artmasına yardımcı olur.
Kistik Fibrozis Tedavisinde Egzersiz
Kistik fibrozisli hastalara egzersiz önerilmektedir. Çünkü egzersiz yaparken daha hızlı ve daha sert nefes alırsınız, bu da daha fazla öksürmenize ve mukusu dışarı atmanıza yardımcı olur. Aynı zamanda egzersiz ruh halinize, kemik ve kas gücünüze de iyi gelir. Uygun egzersiz türü ise mutlaka doktor tarafından belirlenmelidir.
Cerrahi ve Diğer Tedaviler
Kistik fibrozisin neden olduğu bazı durumlar için farklı tedavi seçenekleri de bulunmaktadır. Bunlar;
Burun ve sinüslerin cerrahisi: Bazı durumlarda nefes almayı engelleyen nazal polipleri çıkarmak için ameliyat önerilebilir. Sinüs cerrahisi tekrarlayan veya kronik sinüziti tedavi etmek için faydalıdır.
Oksijen terapisi: Kandaki oksijen seviyesinin düştüğü durumlarda akciğerlerde yüksek tansiyonu (pulmoner hipertansiyon) önlemek için saf oksijeni solumanız önerilebilir.
Noninvaziv ventilasyon: Tipik olarak uyurken kullanılan noninvaziv ventilasyonda, nefes alırken hava yolunda ve akciğerlerde pozitif basınç sağlamak için bir burun veya ağız maskesinin kullanılması demektir. Genellikle oksijen tedavisi ile birlikte kullanılır. Noninvaziv ventilasyon akciğerlerde hava değişimini artırabilir ve nefes alma işini azaltabilir. Tedavi hava yolunun temizlenmesine de yardımcı olabilir.
Besleme tüpü: Kistik fibrozisli hastaların bir kısmında tükettiği besinler vücut tarafından iyi emilmez. Bu durumda bazen doktorunuz ekstra beslenme sağlamak için bir besleme tüpü kullanmanızı önerebilir. Bu tüp burnunuza yerleştirilen ve midenize yönlendirilen geçici bir tüp olabilir veya tüp cerrahi olarak karna implant edilebilir.
Bağırsak cerrahisi: Bağırsakta bir tıkanma gelişirse, cerrahi olarak müdahale etmek gerekebilir.
Akciğer nakli: Şiddetli solunum problemleri, hayatı tehdit eden akciğer komplikasyonları veya akciğer enfeksiyonları için antibiyotiklere karşı artan bir direnç durumu varsa akciğer nakli bir seçenek olabilir. Bununla birlikte, kistik fibrozis ile ilişkili sinüs enfeksiyonları, diyabet, pankreas koşulları ve osteoporoz gibi diğer komplikasyonlar, bir akciğer naklinden sonra da devam edebilir.
Karaciğer nakli: Kistik fibrozisin siroza neden olduğu durumlarda bir seçenek olabilir. Bazı hastalarda karaciğer nakli akciğer veya pankreas nakli ile birleştirilebilir.
