Posted on / by Agresif / in Kistik Fibrozis

Kistik Fibrozisli Bireylere Psikolojik Destek

Araştırmalar, herhangi bir kronik hastalığı olanların (üç aydan uzun süre devam eden hastalık durumu) sıklıkla endişe ve depresyona sahip olabileceğini göstermiştir.

Ciddi bir tıbbi durumu olan bireylerin önemli bir kısmının depresyon ile karşılaşabileceği tahmin edilmektedir. Depresyon, kistik fibrozis hastalarında en sık görülen psikolojik rahatsızlıklardan biridir. Aynı şekilde kistik fibrozisli hastaların psikolojik stresini değerlendiren çalışmalarda anksiyete sıklığının da yüksek olduğu raporlanmıştır. Hastalar ve ailelerinde görülen psikolojik semptomların; azalan akciğer fonksiyonları, düşük vücut kitle indeksi, tedaviye bağımlılığın artması, yaşam kalitesinin düşük olması, artan hastaneye yatış ve sağlık harcamaları ile ilişkili olduğunu ortaya koymuştur. Kistik fibrozisli bireylerin depresyon ve anksiyete içerisinde olduklarını fark etmeleri, doğru ifade edebilmeleri ve bu konuda destek almaları çok önemlidir.

Ergenler ve yetişkinler hastalık semptomları ile boğuşurken zaman zaman kendilerini güçsüz ve çaresiz hissedebilirler. Geç kalmadan destek alabilen kişilerde bu duyguları hızlıca tamir etmek çok kolaylaşır. Depresyon çeşitli belirtilerle kendini gösterir. Belirtilerden biri hayattan zevk alamama veya çökkün hissetme olmak kaydıyla, aşağıdaki belirtilerden en az beşi 2 haftadan uzun süreden beri görülüyorsa ve kişi öncesine oranla işlevselliğinin bozulduğunu düşünüyorsa depresyon ile ilgili olarak bir ruh sağlığı uzmanı ile görüşülmelidir.

Bu belirtiler;

  • Çökkünlük
  • İsteksizlik ve hayattan zevk alamama
  • Kiloda değişiklikler
  • Suçluluk, umutsuzluk veya değersizlik
  • Konsantre olamama, bir şeyleri hatırlama ya da karar verme
  • Yorgunluk / enerji kaybı
  • Uyku bozuklukları
  • Huzursuzluk veya azalmış aktivite
  • İntihar veya ölüm düşünceleri

 

Depresyon kimi zaman tek başına görülse de bazı durumlarda depresyona anksiyete de eşlik eder. Anksiyete, sinirlilik veya ajitasyonu içerebilecek bir endişe hissidir. Çoğu kişide kısa vadede görülen endişe durumu uzadığında bilişsel, fiziksel ve davranışsal semptomlara yol açabilir.

Anksiyetenin en yaygın biçimlerinden biri genel anksiyete bozukluğudur. Genellikle 6 ay kadar sürebilen aşırı kaygı ve endişe olarak tanımlanır. İş hayatı, okul yaşamı, gibi pek çok şey ile ilgili endişelerin yüksek dozda olmasıdır. Kişiler aşırı kaygı ve endişeyi genellikle kontrol edemezler ve bu kaygıların yanında aşağıdaki 6 belirtiden en az üçü görülür:

  • Huzursuzluk, aşırı heyecan duyma ya da endişe
  • Çabuk yorulma
  • Konsantre olma zorluğu veya zihin boşaltmada sıkıntı çekme
  • Sinirlilik
  • Kas gerginliği
  • Uyumakta ve uykuda kalma kalmakta zorluk çekme.

 

Kistik fibrozisli bireylerde depresyon ve anksiyete tedavi edilmediğinde hem fiziksel hem de duygusal sağlık fazlasıyla etkilenir. Buna göre;

  • Tedavi planlarını yönetmede daha başarısız olurlar.
  • Daha kötü akciğer fonksiyonuna sahip olma eğilimi ortaya çıkar.
  • Daha düşük bir vücut kitle indeksine (BMI) sahip olma riski artar.
  • Daha fazla hastaneye yatış yaşanabilir.
  • Genellikle sağlık bakım maliyetlerinin artmasına neden olur.
  • Daha düşük bir yaşam kalitesi ortaya çıkar.

 

Kistik fibrozisli hastanın kendisinde depresyon ya da anksiyete belirtilerini fark eder etmez yardım almaya başlaması çok mühimdir. Bazı durumda özellikle çocuklar ve ergenlerde kişinin kendisinden ziyade aile ve çevresindekilerinin farkındalığı da çok önemlidir. Vakit kaybetmeden depresyon ve anksiyete tedavisine başlanmalıdır.

Kistik Fibrozisli Hastalarda Major Depresyon Tedavisi

Kistik fibrozisli hastada görülen depresyon belirtileri neticesinde yardım almaya karar verildiyse ilk iş olarak kişiye depresyon taraması yapılır. Depresyon taramasında kişinin doldurması gereken ankette, üzüntü veya umutsuzluk duyguları yaşayıp yaşamadığı, bunları son iki hafta içinde ne sıklıkta hissettiği ve bu duyguların işe, okula gitmek veya harekete geçme gibi olağan etkinliklerini gerçekleştirmesini ne kadar zorlaştırdığı sorulabilir. Anketi doldururken dürüst olmak önemlidir. Çünkü depresyon tedavisinde doğru teşhis çok önemlidir. Depresyon tedavisi oldukça etkilidir ve depresyonu olan kişilerin yüzde 80 ila 90’ı tedaviye iyi yanıt verir. Tedavi depresyonun ne kadar hafif veya şiddetli olduğuna bağlı olarak değişmekle birlikte konuşma terapisi, ilaç tedavisi veya her ikisi gibi danışmanlık hizmetlerini içerebilir. Aynı şekilde kişinin sevdiği hobilere yönelmesi, egzersiz seçimlerinde ruh sağlığına da iyi gelecek yoga gibi aktivitelere yönelmesi de fayda sağlayabilir.

 

Kistik Fibrozisli Hastalarda Anksiyete Tedavisi

Kistik fibrozisli hastalarda anksiyeteye neyin neden olduğu her zaman tam saptanamasa da anksiyete belirtileri net olarak tespit edildiğinde etkili bir şekilde tedavi edilebilir. Anksiyete tarama testinde öfke, kaygı ve kontrol edilemeyen endişenin hastanın günlük yaşamını nasıl etkilediği tespit edilmeye çalışılır. Tıpkı depresyon tarama testinde olduğu gibi tarama testine dürüst cevaplar vermek çok önemlidir. Tarama testi sonucu anksiyeteyi doğruluyorsa ek testler ve tedavi yöntemlerine geçilebilir.

Anksiyete bozukluğu tedavisi son derece etkili bir tedavidir. Kaygı bozukluğunun kadar hafif veya şiddetli olduğuna bağlı olarak bilişsel davranışçı terapi, ilaç veya her ikisini içerir.

 

 

 

Tags:

Bir cevap yazın

İlişkili Makaleler

Wilson Hastalığında Teşhis ve Tedavi

Wilson Hastalığında Teşhis ve Tedavi

Wilson hastalığı, dünya çapında yaklaşık 30.000 kişiden 1'ini etkileyen, karaciğerde bakır atılımını sağlayan yolağın bozulması neticesinde karaciğer başta olmak üzere...

Wilson Hastalığı ve Yaşam

Wilson Hastalığı ve Yaşam

Wilson hastalığı; beyinde, karaciğerde ve diğer ana organ sistemlerinde ilerleyici bakır birikimi ile karakterize, nadir görülen kalıtsal bir genetik hastalıktır....

Wilson Hastalığında Beslenme

Wilson Hastalığında Beslenme

Wilson hastalığı; bakır metabolizma bozukluğu sonucu, bakırın karaciğer ve beyin başta olmak üzere diğer organlara birikimi ile sonuçlanan ve tedavi...

Sistinozis Hastalığı Nedir?

Sistinozis Nedir, Çeşitleri ve Belirtileri Nelerdir? Sistinozis hastalığı; lizozomların içinde sistin birikimi ile karakterize, başta böbrekler ve gözlerde olmak üzere,...